شاید یکی از بهترین جایگزین ها برای لامپ های رشته ای در حال حاضر لامپ LED باشد که انواع بسیار متفاوتی دارد. این لامپ ها با پیشرفت تکنولوژی به شیوه ای نو و کار آمد تولید شده اند. این لامپ ها نه تنها مصرف انرژی کمتر و بهینه تری را به نسبت رشته ای دارند بلکه طول عمر قابل توجهی را نیز دارا هستند. (در حدود ۲۰ سال)
سال هاست که وظیفه روشنایی منازل ما به دست لامپ های رشته ای معمولی سپرده شده است. لامپ هایی که پر مصرف هستند، طول عمر نسبتا کوتاهی دارند و نیمی از انرژی را به جای نور به گرما تبدیل می کنند. در چنین شرایطی و با توجه به این که تقریبا همه ی ابعاد زندگی ما با پیشرفت تکنولوژی دست خوش تغییرات شده اند بهتر نیست فکری هم برای این لامپ های رشته ای و قدیمی کرده و جایگزینی مناسب و در خور برای آن ها بیابیم؟
شدت روشنایی
شدت روشنایی یا لومن(Lumen) به مقدار نوری که یک لامپ(منبع روشنایی) تولید می‌کند٬ گفته می‌شود. یکی از ملاک‌های هزینه در تولید یک لامپ ال‌ای‌دی٬ رسیدن به لومن بالاتر می‌باشد. به طور متوسط لامپهای ال‌ای‌دی باید بین ۸۰ تا ۹۰ لومن در هر وات، نور تولید کنند. به عنوان مثال: یک لامپ LED ۱۰ وات باید حدوداً ۸۵۰ لومن نور تولید کند. حال چندین نکته در این بخش شایان ذکر است.
- امکان تولید ال‌ای‌دی با لومن بالاتر نیز ممکن است. اما بنا بدلایلی (که در این مطلب نمی‌گنجد) طول عمر ال‌ای‌دی پایین خواهد آمد.
- لومن بالاتر یعنی تولید گرمای بیشتر. که برای دفع آن نیاز به خنک کننده‌های آلومینومی می‌باشد، در نتیجه هزینه‌ی نهایی محصول را بالا خواهد برد.
شما به عنوان یک خریدار باید به این نکته توجه داشته باشید که یک ال‌ای‌دی با شدت روشنایی بالا نه تنها هرگز ارزان نیست بلکه سبک هم نیست! چرا که آلومینیوم بکار رفته در محصول باعث سنگینی آن خواهد شد.
همچنین همیشه از فروشندگان بخواهید که لامپ LED را برای شما روشن کرده به سمت زمین یا دیوار بگیرند. چرا که بعضی از لامپ‌ها دارای لنز بوده و فروشنده با انداختن نور در چشم شما سعی در اغوا کردنتان دارد.
واحد اندازه‌گیری “لومِن” به جای “وات”
به طور کلی تفاوت های بسیاری بین لامپ های رشته ای معمولی و لامپ های نوع LED وجود دارد بنابراین شاید بهتر باشد دانسته های فعلی خود را درباره لامپ های رشته ای کنار بگذارید و مطالبی که قرار است در ادامه بیاید را جایگزین آن ها نمایید.
در مورد لامپ های رشته ای همواره از واحد اندازه گیری وات برای میزان روشنایی استفاده می نمودید اما قضیه در مورد لامپ LED ها کمی متفاوت به نظر می رسد.
اغلب افراد بر این باورند که توان نشان دهنده میزان روشنایی لامپ است در حالی که این عدد بیانگر میزان انرژی مصرفی لامپ می باشد.
برای لامپ های رشته ای، یک رابطه پذیرفته شده میان وات و میزان روشنایی وجود دارد، اما برای ال ای دی ها، واحد وات پیش بینی دقیقی را برای میزان روشنایی لامپ ارایه نمی کند. (نکته ای که در مجموع وجود دارد این است که آن ها انرژی کمتری را مصرف می نمایند.)
به عنوان مثال می توان گفت یک لامپ LED با روشنایی مناسب در مقایسه با یک لامپ ۶۰ واتی تنها به میزان ۸ الی ۱۲ وات انرژی نیاز خواهد داشت.
البته نیازی نیست نگران محاسبات ریاضی برای بدست آوردن این اعداد باشید زیرا راهی برای تبدیل آن ها به هم وجود ندارد. بنابراین بایستی شکل دیگری از اندازه را جایگزین آن نمایید که لومن نام دارد.
لومن (lm) سنجشی واقعی از روشنایی یک لامپ را ارایه می کند و مقداری است که شما می بایست هنگام خرید لامپ های ال ای دی به آن توجه کنید. به عنوان یک مرجع، در اینجا نموداری برای تبدیل وات به لومن برای لامپ های رشته‌ای و ال ای دی قرار داده ایم.
مراقب لامپ LED فاقد کاهنده انرژی باشید
مدارات طراحی شده ال ای دی ها همواره دارای سوییچ های کاهنده سنتی خود نیست و در بعضی از مواقع لازم است سوییچ های جایگزینی را تهیه نمایید.
بیشتر کاهنده ها، برای به کارگیری در لامپ های رشته ای طراحی شده اند، که برای کاهش میزان برق فرستاده شده به لامپ استفاده می شود. کاهش میزان انرژی، روشنایی را کم می کند. اما با دانش جدیدی که درباره ال ای دی ها وجود دارد، هیچ ارتباط مستقیمی بین روشنایی آن و انرژی مصرف شده وجود ندارد.
اگر که می خواهید ال ای دی شما مجهز به کاهنده باشد، باید یک از این دو مورد را انجام دهید: به دنبال لامپ LED باشید که با کاهنده های سنتی سازگارند، یا سوییچ کاهنده فعلی خود را با نمونه سازگار با ال ای دی جایگزین نمایید.
این راهنما توضیح می دهد که چرا برخی از ال ای دی‌هایی که به کاهنده متصل اند، صدا تولید می کنند.
زمان خرید ال ای دی ها، این به شما کمک می کند تا بدانید از چه نوع سوییچ کاهنده ای باید استفاده بنمایید، اما اگر اطلاعی از آن ندارید (یا دنبال دردسر نیستید)، جستجوی ساده ای را درباره ال ای دی های سازگار با کاهنده های لامپ های ال ای دی انجام دهید.
طول عمر لامپ:
در رابطه با طول عمر لامپهای مختلف مباحث و تحقیقات بسیار زیادی صورت پذیرفته است اما این نکته بدیهی است که علاوه بر انواع منابع روشنایی که دارای طول عمرهای متفاوتی می باشند، کیفیت اجزا و قطعات به کار رفته در هر منبع روشنایی تاثیر بسیار زیادی بر روی طول عمر لامپ خواهد داشت. بدین معنی که به طور مثال نمی توان به طور قطع عنوان نمود که لامپ LED طول عمر بیشتری نسبت به لامپ کم مصرف دارد، زیرا اگر کیفیت قطعات مورد استفاده در لامپ کم مصرف مناسب باشد و قطعات لامپ LED از کیفیت پایینی برخوردار باشند، طول عمر مفید لامپ کم مصرف بیشتر خواهد بود. لذا در رابطه با مقایسه طول عمر انواع منابع روشنایی فقط می توان به این نکته بسنده نمود که طول عمر این منابع شدیدا وابسته به اجزا و قطعاتی است که در ساخت آن به کار رفته است.
به طور مثال در رابطه با لامپ LED علاوه بر اینکه کیفیت و نوع چیپ های به کار رفته در لامپ از اهمیت زیادی برخوردار هستند، سایر المانها مخصوصا نوع و کیفیت مبدل ولتاژ (Driver)، نحوه طراحی و جنس بدنه و میزان خنک کنندگی آن نیز بسیار با اهمیت هستند و جالب اینجاست که غالبا کیفیت همین المانها می باشد که عمر نهایی لامپ را تعیین می کنند، زیرا در مقایسه با LED به کار رفته در منبع روشنایی از سطح پایینتری از کیفیت برخوردار هستند.
کیفیت نور خروجی یا شاخص نمود رنگ (CRI)
تا کنون به رنگ اجسام در زیر نور لامپهای اتوبان ها دقت کرده اید؟! این لامپ ها که معمولا از نوع بخار سدیم هستند نور زرد رنگ بسیار زیادی ساطع می کنند و دارای توان نوری نسبتا بالایی هستند اما کیفیت رنگ اجسام زیر نور آنها بسیار پایین می آید. به این مشخصه که در کنار توان نوری یکی از پراهمیت ترین مشخصات منابع نوری مختلف می باشد، “شاخص نمود رنگ” یا CRI (Color Rendering Index) گفته می شود.
در مورد این مشخصه که به صورت عددی بین ۱ تا ۱۰۰ ارائه می گردد باید گفت که تنها نور خورشید است که دارای شاخص نمود رنگ ۱۰۰ می باشد و این شاخص برای سایر منابع نوری از ۱۰۰ کمتر می باشد. یکی دیگر از منابع نوری که به طور سنتی برای استفاده در ویترین ها و showroom ها به کار می رفت و از لحاظ CRI در رده بالایی قرار داشت لامپهای هالوژنی بود که پس از بسط و گسترش تکنولوژی لامپهای LED و تولید LED هایی با CRI بالای ۹۰ به خاطر مصرف بسیار کمتر و طول عمر بسیار بالاتر به تدریج جایگزین گردید.
توجه به این نکته ضروری است که به مانند سایر مشخصات نمی توان گفت که به عنوان مثال همه لامپهای LED دارای CRI بالای ۹۰ هستند، چرا که به طور مشخص در لامپ LED، شاخص نمود رنگ ارتباط مستقیم با نوع و کیفیت Chip های مورد استفاده در LED آن دارد.
شایان ذکر است که در مقایسه با لامپ های کم مصرف (CFL) و انواع مهتابی ها، شاخص نمود رنگ لامپ های LED و هالوژنی بسیار بالاتر است، لذا در محلهای تجاری و Showroom ها و به طور کل محلهایی که در آن به نوعی محصولی معرفی می گردد شدیدا توصیه می شود که از لامپهایی با CRI بالا استفاده شود تا محصول مورد نظر به صورت مناسب و با رنگ واقعی خود به مشتری معرفی گردد. در گذشته این نوع کاربرد در انحصار لامپهای هالوژنی با توان مصرفی بسیار بالا بود، اما پیشرفت تکنولوژی تولید LED و ارائه لامپهایی با CRI>85 این منبع روشنایی را تبدیل به جایگزینی بلا منازع برای لامپهای هالوژنی نموده است.
نباید همه وسایل نوری از ال ای دی ها استفاده کنند
همانطور که اشاره نمودیم لامپ LED انرژی برق را کمتر به گرما تبدیل می کنند اما این موضوع به آن معنا نیست که آن ها اصلا گرما تولید نمی کنند و دلیل سرد بودن همیشگی آن ها این است که ال ای دی ها گرما را از طریق حفره های بخش پایینی خود خارج می کنند و این موضوع به افزایش طول عمر دستگاه نیز کمک شایان توجهی می کند.
اما مشکلی نیز در این لامپ ها نهفته است: لامپ راهی را برای خارج کردن گرمای ایجاد شده نیاز دارد. اگر یک لامپ LED در جای محدودی قرار گرفته باشد، راهی برای خروج گرما وجود نخواهد داشت و با این کار موجب نابودی تدریجی آن خواهید شد.
به عنوان آخرین نکته بایستی اشاره نماییم در صورتی که قصد دارید از لامپ LED در محیطی نیمه بسته استفاده کنید بایستی نوعی از آن ها را برگزینید که استاندارد های لازم برای انجام این کار را داشته باشد.
