راهنمای خرید مادربرد

انتخاب مادربرد ، یکی از تصمیمات مهم در زمان تهیه و یا ارتقاء یک کامپیوتر است. انتخاب فوق ، علاوه بر تاثیر مستقیم بر عملکرد فعلی سیستم ، بیانگر انعطاف سیستم در زمان ارتقاء نیز می باشد. قابلیت های فعلی یک کامپیوتر و پتانسیل های ارتقاء آن در آینده ، جملگی به نوع مادربرد انتخابی بستگی خواهد داشت. امروزه بر روی مادربردها ، پورت های پیشرفته ای نظیر (Fireware (IEEE 1394 و یا USB 2.0 و حتی کارت های (تراشه) صدای شش کاناله و کنترل های RAID وجود داشته که می توان از آنان در زمان ارتقاء سیستم و بدون نیاز به نصب امکانات جانبی دیگر، استفاده بعمل آورد.

درزمان انتخاب یک مادربرد همواره سوالات متعددی در ذهن تهیه کننده (خریدار) مطرح می گردد: مادربردها چگونه با یکدیگر مقایسه می گردند؟ پارامترها ی سنجش و وزن هر کدام چیست؟ (پردازنده ها ، نوع تراشه ها ، نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی). معیار انتخاب یک مادربرد چیست ؟ Chip set های یک مادربرد بیانگر چه واقعیت هائی می باشند ؟ امکانات یک مادربرد چه تاثیراتی را در حیات فعلی و آتی سیستم بدنبال خواهد داشت؟ میزان کارایی و کیفیت یک سیستم تا چه میزان وابسته به پتانسیل های مادربرد می باشد؟ موارد فوق ، نمونه سوالاتی است که در زمان انتخاب یک مادربرد در ذهن تهیه کنندگان مطرح می گردد. در این مقاله قصد داریم به برخی از پرسش های متداول در زمینه انتخاب یک مادربرد پاسخ داده و از این رهگذر با ضوابط و معیارهای انتخاب صحیح یک مادربرد بیشتر آشنا شویم.

تعیین پلتفرم

اگر در راهنماهای خرید قبلی با ما همراه بوده باشید، حتما متوجه شده‌اید که ما در بسیاری از موارد، میزان پول و سرمایه را به‌عنوان اولین و مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در خرید مطرح می‌کنیم؛ اما در خرید مادربرد، ماجرا به این شکل نیست. اگر می‌خواهید یک مادربرد خوب انتخاب کنید، اول باید مشخص کنید قصد استفاده از چه مارک پردازنده‌ای را دارید. ما به این پروسه‌ی تعیین مارک پردازنده می‌گوییم: «انتخاب پلتفرم». شما در انتخاب پلتفرم مشخص می‌کنید که دوستدار پردازنده‌های اینتل (Intel) هستید یا اینکه از محصولات اِی‌اِم‌دی (AMD) خوشتان می‌آید. معمولا ۹۰ درصد از کاربران به دلیل این که از قدرت برتر و عملکرد بهتر CPUهای اینتل مطلع هستند، این پردازنده‌ها را به‌عنوان انتخاب اول و آخر خود مشخص می‌کنند. اما عده‌ای هم هستند که پردازنده‌های AMD را به دلیل عملکرد بهتر پردازشگر گرافیکی مجتمع‌شده درون آن‌ها انتخاب می‌کنند. به هر حال، اول مشخص کنید پردازنده‌ی مورد نظرتان از چه برندی است. در این مرحله می‌توانید در صفحه‌ی کلی مادربردها، بخش مبتنی بر Intel یا مبتنی بر AMD را از ستون سمت راست علامت بزنید.

Chip Set مادربرد

عملیاتی حیاتی و مهم نظیر روتینگ داده از هارد دیسک به حافظه و پردازنده را انجام و این اطمینان را بوجود می آورد که تمامی دستگاههای جانبی و کارت های الحاقی ، قادر به گفتگو (ارتباط) با پردازنده می باشند. تولید کنندگان مادربردها ، با افزدون چیپ ست های متفاوت بر روی مادر برد تولیدی خود نظیر کنترلر RAID و پورت های Fireware ، قابلیت ها ی مادربرد تولیدی خود نسبت به سایر محصولات مشابه را نشان می دهند.

چیپ ست های موجود بر روی یک مادربرد ، باعث اعمال محدودیت در رابطه با انتخاب نوع پردازنده ، حافظه و سایر تجهیزات جانبی دیگر نظیر کارت گرافیک ، کارت صدا و پورت های USB 2.0 می گردد. (برخی از امکانات فوق نظیر کارت صدا ، می تواند بعنوان پتانسیل های ذاتی همراه مادربرد ارائه گردد). اغلب مادر بردهائی که از یک نوع مشابه Chip set استفاده می نمایند ، ویژگی های متعارفی را به اشتراک گذاشته (به ارث رسیده از Chip set) و کارآئی آنان در اکثرموارد مشابه می باشد. آگاهی از نوع پردازنده ، حافظه ، سرعت کنترل کننده IDE ، کارت گرافیک و صدا ، می تواند کمک مناسبی در خصوص انتخاب مادربرد را ارائه نماید (خصوصا” در مواردیکه از Chip set مشابه استفاده می گردد).

تعداد و نوع اسلات رم

حافظه‌ی رم (RAM) که درواقع حافظه‌ی اصلی کامپیوترها محسوب می‌شود، مهم‌ترین وجه تمایز دسکتاپ‌ها و لپ‌تاپ‌ها است و استفاده از مقدار رم بیشتر و با فرکانس بالاتر می‌تواند این فاصله را حتی بیشتر هم بکند. اگر یک یا نهایتا دو ماژول رم برای کامپیوتر آینده‌تان در نظر گرفته‌اید که هیچ؛ اما اگر می‌خواهید ظرفیت بالای حافظه‌ی رم و چینش‌های دو یا چهارکاناله را حسابی در سیستم‌تان به خدمت بگیرید، باید به تعداد اسلات (فضای نصب) رم مادربرد هم دقت کنید. پیشنهاد ما این است که حداقل مادربردی با چهار اسلات رم بخرید تا بتوانید در آینده آزادانه به حافظه‌ی کامپیوترتان اضافه کنید. البته تعداد اسلات بیشتر هم در مادربردهای امروزی وجود دارد؛ به‌عنوان مثال، مادربردهای X99 GODLIKE Gaming MSI و ASUS SABERTOOTH X99 از مواردی هستند که ۸ اسلات برای نصب حافظه را در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند.

مورد بعدی که به نصب رم روی کامپیوتر مربوط می‌شود و باید در همین بخش راجع به آن صحبت کنیم، توجه به نوع رم کامپیوتر است. با وجود این که این مورد بلافاصله پس از تعیین سوکت پردازنده و چیپ‌ست مشخص می‌شود، اشاره‌کردن به آن خالی از لطف نیست. برخی از مادربردهای فعلی از رم‌های DDR4 استفاده می‌کنند و برخی دیگر تنها قادر به استفاده از رم‌های DDR3 هستند. طبیعی است که در رم‌های جدیدتر DDR4، سرعت بالاتری در اختیار داریم و بهبودهایی در مصرف انرژی و موارد این‌چنینی صورت گرفته‌ است. پس حتما مطمئن شوید که نوع اسلات رم مادربردتان را دقیقا می‌دانید تا نوع ناسازگاری از رم را برای آن نخرید؛ چراکه انواع رم در تعداد پایه‌ها با هم تفاوت دارند و با خریدن آن‌ها عملا پولتان را دور ریخته‌اید. به حداکثر فرکانس رم پشتیبانی‌شده توسط مادربرد هم دقت کنید. فرکانس بالاتر رم با سرعت بیشتر آن رابطه‌ی مستقیم دارد؛ پس سعی کنید حداکثر فرکانس پشتیبانی‌شده توسط مادربرد، منطبق بر حداکثر فرکانسی باشد که رم مورد علاقه‌تان ارائه می‌دهد. اگر این طور نیست، سعی کنید این دو را تا حد ممکن به هم نزدیک کنید!

حافظه 

امروزه اکثر مادربردها از حافظه های SDRam DDR) Double Date Rate) استفاده می نمایند. البته هنوز مادر بردهائی نیز وجود دارد که از RDRAM یا Rambus استفاده می نمایند. (تعداد این نوع از مادربردها اندک است). حافظه های DDR دارای سرعت های مختلفی بوده و پیشنهاد می شود که سریعترین نوعی را که مادربرد حمایت می نماید ، انتخاب گردد. تولید کنندگان مادربرد ،حافظه های DDR را بر اساس سرعت Clock و یا پهنای باند تقسیم می نمایند.

بردهایی که از RDRAM استفاده می نمایند دارای Chip set اینتل 850 یا 850E می باشند. این نوع از حافظه ها (RDRAM) می بایست بمنظور افزایش کارآئی ، بصورت زوج بر روی مادربرد استفاده شده و اسلات های خالی توسط CRIMM تکمیل (پر) گردند. حافظه ها ی RDRAM، قادر به تامین پهنای باند بالای مورد نیاز برنامه هائی با حجم عملیات سنگین در ارتباط با حافظه، می باشند.(برنامه های ویرایش فیلم های ویدیوئی و یا بازیهای سه بعدی گرافیکی). قیمت حافظه های RDRAM نسبت به حافظه های DDR دو برابر است. حافظه های RDRAM در حال حاضر با دو سرعت متفاوت ارائه می گردند : PC800 و PC1066. در صورت انتخاب پردازنده ای از نوع P4 که بر روی BUS با سرعت 533 مگاهرتز اجراء می گردد، سرعت بیشتر پردازنده معیار اصلی انتخاب قرار گیرد. در زمان انتخاب حافظه ، می بایست تعداد سوکت های DIMM و RIMM موجود بر روی مادربرد بهمراه حداکثر حافظه قابل نصب بر روی آن دقیقا” بررسی گردد.

تعداد اسلات PCI Express x16

کم‌کم داریم به قسمت‌های خوب قضیه می‌رسیم. به نظر ما مهم‌ترین هدفی که می‌تواند خریدار را به سمت کامپیوتر دسکتاپ هدایت کند و او را از خرید مشابه لپ‌تاپی منصرف کند، قدرت پردازش گرافیکی است. البته این اواخر با معرفی کارت‌های گرافیکی سری ۱۰۰۰ ان‌ویدیا (NVIDIA)، این اختلاف برداشته شد و همان پردازشگر گرافیکی که در کارت‌های دسکتاپی به کار می‌رفت، وارد لپ‌تاپ‌ها هم شد. اما همه قبول دارند که یک کارت گرافیکی حرفه‌ای بدون هیت‌سینک خوب و چند عدد فن و ورودی برق مجزا ناقص است و این موارد را تنها در کارت‌های گرافیکی دسکتاپ می‌توان پیدا کرد. کارت‌های گرافیکی برای وصل‌شدن به مادربرد از اسلاتی به نام PCI Express x16 استفاده می‌کنند که با باب‌شدن استفاده از چند کارت گرافیکی در کنار هم، نیاز به تعداد بیشتر اسلات PCI Express x16 احساس می‌شود. برای اینکه شما هم بتوانید از چند کارت گرافیکی روی کامپیوترتان بهره‌مند شوید، به دو عدد یا بیشتر از این اسلات‌ها نیاز دارید. عبارت x16 که در انتهای نام این اسلات می‌آید، به معیاری اشاره دارد که در کارت‌های گرافیکی به نام مسیر (Lane) شناخته می‌شود و تعداد مسیرها به ازای هر اسلات ۱۶ عدد است. شیوه‌ی استفاده از این مسیرها به پردازنده و چیپ‌ست مربوط می‌شود و توضیح آن در حوصله‌ی این مطلب نمی‌گنجد. همین‌قدر بگوییم در حالتی که امکان استفاده از چند کارت گرافیک وجود داشته ‌باشد، سازنده‌ی مادربرد دقیقا مشخص می‌کند که هرکدام از اسلات‌ها تا چه اندازه می‌توانند از این ۱۶ مسیر (اشاره به همان x16) استفاده کنند. معمولا در مادربردهایی که بیش از یک اسلات PCI Express x16 دارند، تنها یکی از اسلات‌ها در حالت x16 کار می‌کند و بقیه در حالت x8 یا x4 تنظیم می‌شوند. استثنایی که می‌توان در این قسمت به آن اشاره کرد، مادربردهای دارای چیپ‌ست X99 اینتل هستند. این چیپ‌ست قدرتمند از چهل مسیر پشتیبانی می‌کند و می‌تواند دو کارت گرافیکی را در حالت x16 فعال کند و باز هم ۸ مسیر آزاد داشته ‌باشد. بنابراین اگر قصد استفاده از فناوری‌های چند کارت گرافیکی (SLI یا Crossfire) را دارید، ترجیحا سراغ مادربردهایی با چیپ‌ست Intel X99 بروید.

تعداد پورت SATA و M.2 و U.2

این بخش یکی از بخش‌های مهم هر مادربرد است و مشخص می‌کند تا چه تعداد می‌توانید هارددیسک و درایو اس‌اس‌دی (SSD) به کامپیوترتان وصل کنید. حالا اگر به دنبال خرید یک کارت گرافیک حرفه‌ای هستید، باید علاوه‌بر تعداد پورت‌های ساتا به شکل قرارگیری این پورت‌ها روی مادربرد هم دقت کنید. کارت‌های گرافیکی قدرتمند، معمولا طول زیادی دارند و می‌توانند به‌سادگی روی پورت‌های ساتا را بپوشانند. بنابراین بهتر است مادربردی انتخاب کنید که پورت‌های ساتای آن به صورت عمود روی مادربرد قرار نداشته ‌باشند. مادربردهایی که کانکتورهای ساتای آن هم‌جهت با برد اصلی قرار گرفته‌ باشند، بهترین انتخاب برای گیمرها محسوب می‌‌شوند.

کانکتورهای M.2 و U.2 بعد از کانکتور ساتا معرفی شده‌اند و سرعت ارتباط بالاتری از این کانکتور ارائه می‌دهند. مادربردهای مطرح امروزی بسته به کیفیت و قیمتشان، یک یا دو عدد از کانکتور M.2 و U.2 را ارائه می‌دهند و می‌توان از این کانکتور برای اتصال SSDهای سریع یا ماژول کارت شبکه‌ی وایرلس استفاده کرد. آن مادربردهایی هم که به صورت کارخانه‌ای دارای امکان اتصال به شبکه‌ی بی‌سیم هستند، از همین رابط برای کارت شبکه استفاده کرده‌اند.

امکانات شبکه

معمولا تمام مادربردهای امروزی، حداقل یک پورت LAN را در اختیار دارند و برخی از مدل‌های جدیدتر و صدالبته گران‌تر، از دو پورت LAN استفاده می‌کنند. این که اساسا وجود دو پورت LAN به درد چه افرادی می‌خورد، بر خودمان هم پوشیده ‌است! ولی جزو امکاناتی است که در مادربردها به کار گرفته می‌شود و ما هم به عنوان مزیت به آن اشاره می‌کنیم. معمولا در مادربردها از کارت‌ شبکه‌ی اینتل برای پورت LAN استفاده می‌شود؛ اما مادربردهای کمی حرفه‌ای‌تر از کارت شبکه‌ی Killer استفاده می‌کنند و ادعای این را دارند که سرعت و کیفیتی فراتر از کارت‌ شبکه‌های معمولی دارند. برخی از مادربردها دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم هم هستند و می‌توانند به صورت مستقیم به شبکه‌ی وای‌فای وصل شوند. بنابراین اگر استفاده از شبکه‌ی بی‌سیم روی کامپیوتر برایتان مهم است (که معمولا هم هست)، مادربردی انتخاب کنید که دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم باشد. یک نکته‌ی دیگر را هم مدنظر داشته ‌باشید: معمولا مادربردهای دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم، بلوتوث هم دارند و می‌توانید موبایلتان را به کامپیوتر وصل کنید و به نقل و انتقال اطلاعات بپردازید. توجه داشته ‌باشید مدل‌های دارای کارت شبکه‌ی بی‌سیم در مقایسه‌ با سایر مادربردها قیمت بیشتری هم دارند. در این زمینه می‌توان به مدل‌های ASUS MAXIMUS VIII EXTREME و ASUS Z170I PRO GAMING اشاره کرد.

نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی

اکثر مادربردها، با استفاده از یک کنترلر IDE از درایوهای ATA/100 یا ATA/133 پشتیبانی می نمایند. بر اساس مطالعات انجام شده، تفاوت بین دو استاندارد فوق ، بسیار ناچیز بوده و این امر نمی تواند تاثیر چندانی در رابطه با انتخاب یک مادربرد را داشته باشد. انتخاب مادربردهایی که توانایی پشتیبانی از RAID را دارند بسیار حائز اهمیت است. با استفاده از کنترلر فوق ، می توان بر روی یک کامپیوتر از دو هارددیسک بطور همزمان استفاده نمود. بدین ترتیب ، اطلاعات بر روی دو هارددیسک ذخیره و در صورت خرابی یک هارد دیسک ،می توان از هارددیسک دیگر استفاده نمود. (تهیه یک کنترلر RAID بتنهائی مقرون بصرفه نبوده و لازم است درزمان انتخاب ، مادربردی برگزیده شود که از RAID حمایت می نماید).

جمع‌بندی

در دنیای مادربردها آن‌قدر جزئیات وجود دارد که می‌توان ساعت‌ها در موردشان حرف زد. ولی ما می‌خواستیم صرفا جنبه‌های اصلی و تعیین‌کننده‌ی آن‌ها را مطرح کنیم و تصمیم‌گیری در مورد جزئیات بعدی را به عهده‌ی خودتان بگذاریم.