هارد دیسک (Hard disk ) ، یکی از مهمترین عناصر سخت افزاری درکامپیوتر پس از پردازنده و حافظه است. از هارد دیسک ، بمنظور ذخیره سازی اطلاعات استفاده می گردد . اطلاعات مربوط به راه اندازی سیستم ، برنامه ها و داده ها، جملگی بر روی هارد دیسک ذخیره می گردند. در زمان انجام برخی عملیات خاص توسط کامپیوتر، نظیر ویرایش فیلم ها ، بازی های کامپیوتری و یا پخش موزیک ، استفاده از یک هارد دیسک با ظرفیت بالا، سرعت مناسب و قابل اطمینان ، بطرز محسوسی بهبود محیط عملیاتی خصوصا” ذخیره و بازیابی اطلاعات را بدنبال خواهد داشت . در سالیان اخیر تکنولوژی ساخت هارد دیسک بسرعت و در ابعاد متفاوت رشد و گسترش یافته است . در این مقاله به بررسی پارامترهای لازم در خصوص انتخاب یک هارد دیسک مناسب خواهیم پرداخت .
یكي از مسائلي كه پس از گنجايش و عمر مفيد هارد ديسک حائز اهميت است، كارايي آن مي باشد. اما در حال حاضر هاردديسك ها از نظر كارايي اختلاف چنداني با هم ندارند. خريد هاردديسك نسبت به گذشته بسيار آسان مي باشد. زيرا توليد كنندگان ضعيف از صحنه خارج شده اند. از لحاظ مارك و يا كارخانه سازنده ديسك سخت شركت هاي زير عمده توليد هارد ديسک را بر عهده دارند:
كانر- مكستور- سي گيت- وسترن ديجيتال- كوانتوم- اچ پي- فوجيتسو- توشيبا – آي بي ام و…
اين ديسك ها داراي تفاوتهاي گوناگون در گنجايش، گونه، تعداد ديسك، سرعت چرخش، زمان متوسط جست وجو، حافظه واسطه و مدت زمان ضمانت مي باشند.
جایگاه هارد دیسک
با توجه به رشد چشمگیر تکنولوژی ساخت هارد دیسک ، ظرفیت آنان درفواصل زمانی بین دوازده تا هیجده ماه ، دو برابر می شود . بدین ترتیب ،عملا” کامپیوترهای شخصی بسمت ماشین های چند رسانه ای حرکت نموده که می توان حجم بالائی از اطلاعات شامل صوت ، تصویر و گرافیک را بر روی آنان ذخیره نمود. بیشترین ظرفیت هارد دیسک قابل نصب بر روی کامپیوترهای Desktop ، معادل 250 گیگابایت می باشد. طرفیت فوق ، ده برابر بیش از ظرفیت هارد دیسک های سه سال پیش است . در اوایل سال 2003 میلادی ، هارد دیسک های با ظرفیت 320 گیگا بایت مطرح شده اند. تولید کنندگان در صدد ارائه اینترفیس های سریال ATA بوده که نسبت به مدل های پیشین ( اینترفیس های موازی ATA ) دارای سرعت بمراتب بیشتری می باشند. محصولات تولید شده در سال آینده ، از تکنولوژی فوق استفاده خواهند کرد. عملکرد تمامی هارد دیسک ها در زمان اجرای یک برنامه مشابه یکدیگر بوده و استفاده از درایوهای با سرعت بالا، مزایا و امتیازات متعددی را برای کاربرانی که قصد پردازش داده هائی با حجم بالا ( تصاویر و ویدئوهای دیجیتال ) را دارند ، بدنبال خواهد داشت.بر اساس آزمایشات متعدد انجام شده توسط برنامه Photoshop ، مشخص شده است که انجام عملیات پیچیده ای نظیر : اعمال فیلترها ، گردش و ویرایش تصاویر در هارد دیسک های با سرعت بالا ، شصت درصد سریعتر از سیستم هائی است که دارای درایوهائی با سرعت پائین می باشند.
نوع و ابعاد هارد
هارد دیسک ها در انواع مختلف سایزها و اندازهها به بازار عرضه میشوند که ممکن است مصرف انرژی، حافظه کش و … متفاوتی داشته باشند. اولین فاکتوری که باید هنگام خرید هارد در نظر داشته باشید، نوع و اندازه آن است که عبارت اند از:
۳.۵ اینچی
این هارد دیسکها اغلب در کامپیوترهای شخصی دسکتاپ (Desktop PC) استفاده میشوند. به عبارت ساده تر، همان هاردهایی که در داخل کیسها استفاده میکنیم، اغلب از نوع ۳.۵ اینچی هستند. طول این هاردها ۱۴۶ میلیمتر، عرضشان ۱۰۱.۶ میلیمتر و ارتفاعشان در دو اندازه ۱۹ یا ۲۵.۴ میلیمتری در دسترس هستند.
اگر هاردی برای کامپیوتر رومیزی خود میخواهید، اگرچه از نوع ۲.۵ اینچی نیز میتوانید استفاده کنید، بهتر است نوع ۳.۵ اینچی را در نظر داشته باشید.
۲.۵ اینچی
این هارد دیسک ها معمولاً در لپتاپها و نوت بوکها استفاده میشوند. بنابراین اگر قصد تغییر و ارتقاء هارد لپتاپ را داشته باشید، نوع ۲.۵ اینچی را انتخاب کنید. این هاردها با طول ۱۰۰ میلیمتر، عرض ۶۹.۸۵ میلیمتر و ارتفاع در شش اندازه ۵ یا ۷ یا ۹.۵ یا ۱۲.۵ یا ۱۵ یا ۱۹ میلیمتری در دسترس است.
ظرفیت
اغلب کامپیوترهای شخصی در حال حاضر از هارد دیسک هائی با ظرفیت معادل بیست گیگابایت ، استفاده می نمایند. ظرفیت فوق ، بمراتب بیش از انداره مورد نیاز کاربرانی است که صرفا” از هارد دیسک بمنزله ابزاری بمنظور ذخیره سازی اطلاعات استفاده می نمایند . ظرفیت هارد دیسک برای کاربرانی همچون طراحان آثار گرافیکی و یا افرادیکه بر روی فیلم های ویدئویی کار می کنند ، از اهمیت بیشتری برخوردار است . مثلا” ضبط تصاویردر مدت زمان محدود از یک دوربین فیلم برداری ، چندین گیگابایت ظرفیت هارد دیسک را اشغال خواهد کرد . در صورت ضرورت استفاده از فضای ذخیره سازی بالا ، می توان از یک هارد با ظرفیت بالا و یا دو هارد دیسک ،استفاده نمود. در چنین حالتی می توان هارد موجود را نگهداری و متناسب با نیاز، اقدام به تهیه و نصب هارد دوم نمود. مثلا” در صورتیکه به یک هارد با ظرفیت 160 گیگابایت نیاز باشد و هارد دیسک موجود 80 گیگابایت ظرفیت داشته باشد ، می توان با تهیه یک هارد دیسک دیگر و با ظرفیت 80 گیگابایت ، نیاز خود را مرتفع نمود ( تامین 160 گیگابایت فضای ذخیره سازی ، مشروط به وجود پتانسیل لازم ازلحاظ توانائی حمایت برد اصلی سیستم ) .
سرعت دورانی
سرعت دوران ( چرخش ) هارد دیسک های ATA موجود ، 5400 یا 7200 دور در دقیقه ( rpm ) می باشد . درایوهائی که دارای سرعت 7200 دور در دقیقه می باشند، معمولا” ( در تمامی موارد صادق نخواهد بود ) دارای سرعت بیشتری در ارتباط با بازیابی اطلاعات ، می باشند . در آزمایشاتی که بر روی یک نمونه درایو با سرعت 5200 دور در دقیقه انجام شده است ، مشاهده شده است که سرعت تکثیر اطلاعاتی به اندازه 1/2 گیگابایت ، حدود 33 % سریعتر از سرعت درایوهای 7200 دور در دقیقه می باشد! در بعضی موارد، پارامترهای دیگری نظیر نوع الگوریتم استفاده شده بمنظور بازیابی اطلاعات، تاثیر مستقیمی بر کارآئی یک درایو دارد.
اينترفيس
تقریبا” تمامی کامپیوترهای Desktop از اینترفیس موازی ATA استفاده می نمایند. حداکثر سرعت انتقال داده در این نوع اینترفیس ها، 100 و يا 133 مگابایت در ثانیه است. بر اساس مجموعه تست های انجام شده بر روی اينترفيس های ATA/133، مشخص شده است که سرعت آنان تاثير مشهودی را در افزايش کارائی بدنبال نداشته است، چراکه درایورهای موجود امکان استفاده مناسب از سرعت بالای انتقال داده در باندهای عریض را دارا نمی باشند. (درایورهای موجود در سرعت بالای 100 و یا بیشتر ممکن است دچار مشکل شوند). اکثر مادربردهای (MotherBoard) قدیمی از ATA/133 حمایت نمی نمایند. بنابراین برای استفاده از این نوع درایورها ، می بایست کارت های جانبی بر روی سیستم نصب گردد. خوشبختانه درایورهائی که دارای استاندارد ATA/133 می باشند، امکان حمایت از استاندارد ATA/100 را نیز دارا می باشند.
درایورهائی که از اینترفیس های سریال ATA (در مقابل اينترفيس های موازی) استفاده می نمايند، بتدریج متداول می گردند. از اینترفیس های فوق در مواردی که با مشکل سرعت، در ارتباط با اينترفيس های موازی برخورد می شود، استفاده می گردد (اینترفیس های سریال ATA مشكل کمبود سرعت را برطرف می نمایند). این نوع درایورها، قادر به انتقال 150 مگابايت در ثانیه بوده و اين ميزان در ساليان آينده به مرز 600 مگابايت در ثانيه خواهد رسيد. بر اساس تست های انجام شده، استفاده از يک اینترفیس سریال ATA بر روی سیستم هائی که شامل یک درایور می باشند، مزايای عمده ای را بدنبال نداشته است (از پهنای باند اضافه عملا” استفاده نمی گردد). در صورت استفاده از چندين درايور بر روی يک اينترفيس مشابه، از پهنای باند اضافی بطور مطلوب استفاده و نتايج مثبتی را بدنبال خواهد داشت. استفاده از درایورهای ATA با اينترفيس سريال، طی ساليان آينده در اکثر کامپيوترهای شخصی بکار گرفته خواهد شد.
رابط یا درگاه هارد
رابط یا درگاه هارد دیسک همان قسمتی از هارد است که با استفاده از کابل مخصوصی، هارد را به مادربورد متصل کرده و امکان خواندن اطلاعات از روی هارد یا نوشتن اطلاعات بر روی آن را به کاربر میدهد. انواع رایج رابطهای هارد دیسک عبارت اند از:
SATA
SATA مخفف Serial ATA بوده و درگاهی است که اطلاعات به صورت سریال (پشت سر هم) منتقل میشوند. حداکثر سرعت انتقال (نه لزوماً سرعت خواندن/نوشتن خود هارد) رابط ساتا برابر ۱۵۰ مگابایت در هر ثانیه (۱۵۰MB/s) است. اگر مادربورد شما رابط ساتا داشته باشد، حتماً هاردی با همین رابط بخرید!
IDE یا ATA یا PATA
نامهایی مثل IDE و ATA و PATA اغلب به رابطی قدیمی اشاره دارند که نحوه انتفال داده در آن به صورت موازی (در کنار یکدیگر) است. البته جای ذکر است که استفاده از لفظ PATA یا ATA برای این رابط صحیح ترین مورد است. حداکثر سرعت انتقال (نه لزوماً سرعت خواندن/نوشتن خود هارد) رابط پاتا یا آیدیای یا آتا با توجه به نسلهای مختلف آن از ۸.۳ مگابایت در هر ثانیه (۱۵۰MB/s) تا ۱۰۰ مگابایت در ثانیه (۱۰۰MB/s) است. اگر مادربورد شما رابط SATA نداشته باشد و بجای آن رابط IDE/ATA/PATA داشته باشد، به ناچار باید هاردی دارای این رابط را خریداری کنید.