سرويس پژوهشگر گوگل (google scholar) یا گوگل محقق
اين روزها هر جا صحبتي از تحقيق و پژوهش و پروژه پايان ترم به ميان مي‌آيد، بدون شك، يكي از پرطرفدارترين راه‌ها، به دنياي اينترنت ختم مي‌شود؛ اما كمتر دانشجويي را مي‌توان يافت كه از آخرين مجلات تخصصي رشته تحصيلي خود، اطلاع كافي داشته باشد و يا در صورت آگاهي، بتواند به گونه‌اي آسان، رايگان و به موقع، به آنها دسترسي يابد. در بيشتر موارد، افراد، مطالب مورد نياز خود را از ميان صفحات جستوجو شده توسط موتورهاي جستوجوي اينترنت، نظير گوگل و ياهو مي‌يابند.
نتيجه حاصل از اين گونه جست‌وجوها، شامل انبوهي از مطالب گوناگوني است كه از ميان وب سايت‌ها با زمينه‌هاي مختلف كاري و يا وبلاگ‌ها با بيان نظرات شخصي به دست مي‌آيند و گاهي مقاله‌اي است كه از نظر مستندات علمي و دانشگاهي، ما را به منابعي معتبر ارجاع مي‌دهد. به اين ترتيب، براي دسترسي بهتر به منابع دانشگاهي معتبر، ابزارهاي جستوجوي ديگري لازم است؛ ابزاري كه به كمك آنها، قابليت‌هاي جستوجوي علمي و پژوهشي خود را ارتقا دهيم و بر فراز شانه‌هاي غول‌ها قرار بگيريم.
Stand on the shoulders of giants همان پيام دعوت‌كننده گوگل به لابراتوار پژوهشگر خود، يعني گوگل اسكالر (Google Scholar) است. ايده اوليه گوگل اسكالر، زماني شكل گرفت كه دو محقق شرگت گوگل، يعني Alen verstak و Anurag Acharya بر روي نمايه‌‌گذاري صفحات مورد جستوجوي گوگل، با يكديگر همكاري مي‌كردند و به دنبال راهي براي نمايه‌‌گذاري يا ايجاد دسترسي خاص به اطلاعات مورد جستوجو در وب بودند.
در سال 2006م. همزمان با انتشار گروه ديگري از جست‌وجوگران وب، گوگل اسكالر نيز تكامل يافت و بخش‌هاي ديگري همچون تنظيم فهرست كتاب‌هاي موجود و مديريت كتاب‌شناسي، به آن افزوده شد. در سال 2007م. شركت گوگل، برنامه‌اي را جهت ديجيتالي كردن مقالات ژورنال‌ها آغاز كرد و توافقاتي با ناشران مختلف انجام داد. به اين ترتيب، صفحات مجلات قديمي، اسكن شد و در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفت و سرانجام، گوگل اسكالر توانست محتواي پنهان وب، يعني صفحاتي را كه به طور معمول در اختيار كاربران قرار نمي‌گرفتند – مانند متن كامل مقالاتي را كه نياز به گرفتن مجوز از ناشر دارند – طي توافق با ناشران، در اختيار كاربران قرار دهد.
به اين ترتيب، شخص با جستوجوي عبارتي خاص و در صورتي كه متن كامل مقاله موجود باشد، ابتدا چكيده مقاله را مي‌بيند و سپس براي دسترسي به متن كامل، با عضويت در سايت مورد نظر، مقاله كامل را دريافت ميكند. اسكالر (با معادل فارسي محقق، دانش‌پژوه و پژوهشگر) در نماي ظاهري خود، همانند يك موتور جستوجوي اينترنتي است؛ اما در حقيقت، ابزاري كارآمد براي دسترسي همه افراد به گزارش‌ها، مستندات و تازه‌هاي علمي و دانشگاهي محسوب مي‌شود.
براي ورود به محيط اصلي اين سرويس، به كمك نشاني http://scholar.google.com ، به صفحه مورد نظر مي‌رويم. همچنين مي‌توان از ميان مجموعه سرويس‌هاي گوگل در بخش More صفحه اصلي گوگل، گزينه google scholar را انتخاب كرد. محيط پژوهشگر گوگل، همانند محيط جست‌و‌جوگر گوگل، شامل مكاني براي نوشتن كلمه يا كلمات مورد نظر، دكمه search و گزينه‌هايي جهت تنظيمات (preferences) پژوهشگر گوگل است. همچنين عبارت معروف پژوهشگر گوگل، يعني stand on the shoulders of giants نيز به چشم مي‌خورد. در كنار گزينه search، سه گزينه Advanced scholar search،Scholar preferences ، Scholar help به ترتيب، براي جستوجوي پيشرفته، تنظيمات و شخصي‌سازي محيط و راهنماي پژوهشگر گوگل، وجود دارند.
با انتخاب گزينه Advanced scholar search، كاربران مي‌توانند با كمك كلمه كليدي يا كليدواژه، مقالات خود را به صورت دقيق‌تر، جستوجو كنند؛ به اين ترتيب كه تمام عبارت‌هاي شامل كليدواژه، جستوجو شوند يا حداقل يكي از كلمات، جستوجو شود؛ همچنين مكاني را كه كلمه در آن قرار دارد، توسط كاربر انتخاب شود و با كمك گزينه جستوجوي پيشرفته مقالات، بر اساس نام مؤلف، نام مجله يا نشريه و تاريخ انتشار آن، مقاله مورد نظر، مورد جستوجو قرار گيرد. در بخش Subject Areas نيز شما مي‌توانيد جستوجوي خود را در ميان مقالات همه رشته‌ها و يا به صورت تخصصي‌تر انجام دهيد؛ براي مثال، مي‌توانيد با انتخاب مجموعه مهندسي، علوم كامپيوتر يا رياضيات، مقالات خود را فقط در ميان اين زيرگروه بيابيد
به اين ترتيب، مقالات مشابه در زيست‌شناسي، فيزيك، نجوم و… در فهرست جست‌وجوها نمايش داده نمي‌شوند. گزينه Scholar preferences؛ با انتخاب اين گزينه، شما مي‌توانيد زبان نمايش پيغام‌هاي گوگل (Interface language) و نيز زبان مقالاتي را كه مورد جستوجو قرار مي‌گيرند، (search language)، انتخاب كنيد. همچنين با كمكlibrary links و درج نام كتابخانه مورد نظر – مثلاً كتابخانه دانشگاه هاروارد – مي‌توانيد به صورت آنلاين، به كتابخانه مذكور دسترسي يابيد. در برخي موارد، دسترسي، تنها به كمك رمز عبور و يا از طريق سايت دانشكده ممكن خواهد بود.
از سوي ديگر، در قسمت Number of Results اين امكان به شما داده مي‌شود تا تعداد نتايج جست‌وجويي را كه در هر صفحه نمايش داده مي‌شود مشخص كنيد و به اين ترتيب، هر چه نتايج كمتري در هر صفحه نمايش داده شود، شما سريع‌تر نتايج را مشاهده خواهيد كرد (مثلاً نمايش 10 نتيجه در هر صفحه). Resalts window، نتايج جستوجو را در صفحه‌اي جديد نمايش مي‌دهد و در بخش bibloragphy manager، شما مي‌توانيد انتخاب كنيد كه آيا نقل قول‌ها و استناد به مقاله مورد نظر نيز نمايش داده شود يا خير و در پايان نيز با انتخاب گزينه save، تنظيمات فوق را ذخيره كرده، به صفحه اصلي برويد. نكته: در صورتي كه كوكي مرورگر شما غيرفعال باشد، تنظيمات فوق، ذخيره نخواهد شد و جستوجو با تنظيمات پيش فرض، انجام خواهد گرفت.
حال به صفحة اصلي پژوهشگر گوگل باز مي‌گرديم. يك نتيجة جستوجو در پژوهشگر گوگل، شامل هشت ويژگي جالب زير است:
1. Title
اين لينك، ما را به سوي خلاصة مقالات و يا در صورت وجود، به متن كامل آنها هدايت ميكند.
2. Cited By
گروهي از مقالات كه از منابعي ديگر نقل شده‌اند و به عبارت ديگر، استنادها و مراجعاتي كه به مقالة مورد جستوجو شده، به عنوان Cited By مطرح مي‌شوند.
3. Related Articles
مقالات مشابه مقالة مورد جستوجو، در اين قسمت نمايش داده مي‌شوند. اين مقالات، اغلب ارتباط كمي با موضوع اصلي دارند.
4. (online)Library links
در صورتي كه مقالة مذكور در فهرست كتابخانههاي اينترنتي موجود باشد، دسترسي به آن، به صورت آنلاين، امكان‌پذير خواهد بود.
5. (offline) Library links
اين بخش، نام كتابخانه‌هايي را كه مقاله، كتاب يا مجله مورد نظر در آنها وجود دارد، نمايش مي‌دهد (معرفي كتابخانههاي واقعي).
6. بخش Group of
گروهي از مقالات مرتبط با موضوع مورد جستوجو كه در خلاصه مقالات، مقالات ارائه شده به كنفرانس‌ها و مقالات قبل از چاپ، قرار دارند، در اين بخش نمايش داده مي‌شوند.
7. Web Search
با كليك بر روي اين بخش، جستوجو توسط موتور جستوجوي گوگل نيز انجام مي‌گيرد (نمايش فهرستي از نتايج جستوجوي معمولي).
8. BL Direct
در صورتي كه متن كامل مقالات موجود باشد، با كمك اين بخش، مي‌توان مقالة مورد نظر را از كتابخانه يا ناشر خريداري نمود.
انواع جست‌وجوها در پژوهشگر گوگل
1. جستوجو بر اساس نام نويسنده
براي اين كار، نام نويسده را بين دو كوتيشن ” ” قرار مي‌دهيم و در صورتي كه بخواهيم نتيجة جستوجو، بهينه‌تر شود، از نام كامل نويسنده استفاده مي‌كنيم. همچنين با يكي از روش‌هاي زير نيز مي‌توانيم بر مبناي نام نويسنده، جست‌وجوها را اين گونه انجام دهيم: الف) استفاده از عبارت Author قبل از نام نويسنده. ب) استفاده از عبارت Author، همراه نام نويسنده كه داخل كوتيشن قرار گرفته است.
2. جستوجو بر مبناي عنوان مقاله
براي جستوجوي يك مقاله خاص، شما مي‌توانيد عنوان كامل مقاله را ميان دو كوتيشن ” ” بياوريد و يا از عبارت Author همراه نام نويسنده و عنوان مقاله (در داخل كوتيشن) استفاده كنيد.
3. جستوجوي مقالات جديد يا مقالاتي كه اخيراً منتشر شده‌اند
اگر بر روي عبارت Recent Articles در گوشة سمت راست صفحة جستوجو كليك نماييد، مقالات به ترتيب جديد بودن و تازگي، مرتب مي‌شوند. همچنين نام نويسنده يا نويسندگان مقالة مورد نظر نيز در گوشه سمت چپ صفحة نتايج جستوجو، نمايش داده مي‌شود كه با كليك بر روي نام آنها، مي‌توان به فهرستي از مقالات نگارش شده توسط آنها دست يافت. برخي از نتايج جستوجو در عنوان [Citation] فهرست مي‌شوند. اين مقالات، مقالاتي هستند كه به عنوان منبع از آنها ياد شده است؛ اما به صورت آنلاين، در دسترس كاربران قرار نمي‌گيرند. با اين حال، هر لحظه بر منابع آنلاين پژوهشگر گوگل افزوده شده، مقالات بسياري در دسترس افراد قرار مي‌گيرد.
در بسياري از مواقع، دانشگاه‌ها يا كتابخانههاي دانشگاهي، با مراكز نشر يا ناشران مجلات تخصصي، مشترك شده، امكان دسترسي به متن كامل مقالات را براي دانشجويان و استادان خود فراهم مي‌آورند. در اين صورت، بايستي تنها از طريق سايت دانشكده به مقالات مورد نظر دسترسي يافت و يا اشتراك آن را از دانشكده دريافت كرد. گاهي ممكن است به جاي متن نهايي مقاله، مقاله به صورت ويرايش نهايي نشده و قبل از چاپ، در دسترس شما قرار گيرد و در اين صورت، بايستي توجه داشت كه در مقالات قبل از چاپ، احتمال تغييرات، بسيار زياد است.
پژوهشگر گوگل، چه چيزهایی را جستوجو ميكند؟
پژوهشگر گوگل با كمك كلمات كليدي، كليدواژه، نام نويسنده، عنوان مقاله و…، جست‌وجوهاي خود را در ميان پايان‌نامه‌ها، كتاب‌ها، خلاصه مقالات (Abstracts)، مقالات مطرح شده در كنفرانس‌ها، متن كامل مقالات (Full text) [در صورت دسترسي]، متن مجلات و نشريات تخصصي، ژورنال‌ها، سايت ناشران، سايت‌هاي دانشگاهي، سايت‌هاي ارائه دهندة مقالات قبل از چاپ و نيز در ميان كتاب‌هاي كتابخانههاي آنلاين و ارائة فهرستي از فروشگاه‌هاي فروش كتاب و يا پيدا كردن نزديك‌ترين كتابخانة داراي كتاب مورد نظر، انجام مي‌دهد.
به طور كلي، ويژگي‌هاي بارز پژوهشگر گوگل را مي‌توان در موارد زير خلاصه كرد:
- 1. رايگان بودن سرويس پژوهشگر گوگل.
- 2. اولويت‌بندي نتايج جستوجو بر اساس نام ناشر، مؤلف، تمام متن بودن مقاله و… .
- 3. جستوجو در ميان رشته‌هاي دانشگاهي مختلف، به صورت زير مجموعه‌هاي قابل انتخاب.
- 4. معرفي كتابخانههاي اينترنتي، براي دسترسي به كتاب مورد نظر.
- 5. مشخص نمودن مقالاتي كه در ساير مقالات به عنوان منبع استفاده شده‌اند.
- 6. معرفي فروشگاه‌هاي اينترنتي كتاب، براي سفارش كتاب مورد نظر.
- 7. نمايش اعتبار نتايج جستوجو براساس ميزان اعتبار مقاله و تعداد دفعاتي كه به مقاله مورد نظر استناد شده است(Citation).
- 8. جستوجو بر اساس زمان انتشار مقاله.
- 9. جستوجوي انحصاري (علاوه بر جستوجوي كلي) در مقالاتي كه به زبان‌هاي فرانسوي، كره‌اي، انگليسي، چيني، اسپانيايي، ژاپني و پرتقالي نوشده شده‌اند.
- 10. نمايش نتايج جستوجو بر اساس ميزان مراجعة ساير نويسندگان به مقالة مورد نظر كه تعيين كنندة ميزان اعتبار مقاله است.
- 11. نمايه‌‌گذاري و دسترسي به محتواي پنهان وب با توافقي كه با ناشران مقالات علمي – تخصصي صورت مي‌گيرد.
نكتة آخر دربارة پژوهشگر گوگل اين كه اين سرويس گوگل، آزمايشي بوده، به عنوان نسخة بتا معرفي شده است و هنوز كامل نيست.
منابع:
1. ترجمه از سايت http://www.scholar.google.com
2. ترجمه از سايت www.wikipedia.org
3. www.javanestan.com
گوگل محقق
سلام ممنون از راهنمایی عالیتون خسته نباشید بزرگوار
سلام .
خیلی محبت دارید و خوشحالم مفید بوده است .
سلامت باشید
سلام ممنونم مطلب فوق العاده ای بود
چقد سایت شما خوبه…
لطف دارید شما